Rehber Vapuru
|
İmalatçı
|
J.W.Thames (London) |
|
Tipi
|
Yandan Çarklı Yolcu Gemisi |
|
K.K.
|
1895 |
|
D.İ.
|
1895 |
|
Ağırlık
|
287 grt |
|
Boy
|
52.4 m |
|
En
|
6.8 m |
|
Su Çekimi
|
3 m |
|
Motor
|
Maudslay imali 2-cyl compound buhar makinesi |
|
Motor Gücü
|
122 nhp |
|
Hız
|
11 knot |
|
Yolcu Kapasitesi
|
836 |
A)Hizmet Hayatı=
B)Batırılışı= Geceleyin Çanakkale'den Bandırma'ya doğru hareket eden 40 numaralı Rehber, 15 Aralık 1915 günü İngiliz denizaltısı E-11 tarafından Marmara'daki Yumurta Adası açıklarında tespit edildi. Kulesine kadar dalan E-11; o sırada ışık görememesinden dolayı, Rehber'in hastane gemisi olmadığını anlamıştı. Bir süre Rehber'i takip eden E-11, gemiye yetişebilmek için hızını arttırdı ve saat 20:43'te de güvertesindeki topu kullanarak 460 metre uzaklıktan ateş açmaya başladı.
İlk atış; Rehber'in güvertesindeki filikalardan birisine isabet ederken, ikinci atış da kazan dairesine isabet etmiş ve Çarkçı Osman ile 2 ateşçinin kazanlardan fışkıran kızgın sularla yanarak şehit olmasına neden olan bir patlamaya sebep oldu. E-11'den atılan 3. mermi de Rehber'de yangın çıkmasına sebep oldu. Artık durumu anlayan 6 personel, filikalardan birine atlayarak sahile çıkmayı başardılar.
Kaptan ile Memur Naim Efendi, 3 gemici ile 2. çarkçı yanan gemiye yaklaşan Nasmith komutasındaki E-11 denizaltısı tarafından kurtarıldı (bunlardan birisi denizaltıya bindikten kısa bir süre sonra yanıklardan öldü ve daha sonra denize gömüldü). Kurtulanlar arasında, Nasmith'e ertesi gün başka bir feribotun geleceğini bildiren Fransızca konuşan gemi kaptanı da vardı. Ayrıca Nasmith'e bir sürü ilginç ve biraz da abartılı olarak nitelendirilebilecek birtakım bilgiler verdi:
1.Askerler ve tüm mühimmat karadan taşınırken, yiyecek ve daha az maliyetli mühimmatlar ise denizden taşınıyordu.
2.Fransız denizaltısı Turkuaz, ele geçirildikten sonra İstanbul'a gönderilmişti.
3. İstanbul'da 3 adedi büyük olmak üzer, toplamda 10 denizaltı konuşlanmıştı.
4. Osmanlıların elinde; biri Khelia Liman (?) ve ikisi İstanbul'da bulunan 3 büyük ticaret gemisine ek olarak hepsi gece seyahat eden 8 adet Şirket-i Hayriye vapuru kaldı.
5. E-20, bir Alman denizaltısı tarafından Marmara'da torpillenmişti ve kurtulanlar sudan çıkarılmıştı.
6. Uçaklar, hava şartları uygun olduğu takdirde Rodosto, Gelibolu ve İstanbul'dan her gün sefer düzenliyordu.
Battığı gün, Rehber yalnız değildi. Şirket-i Hayriye'nin 39 no'lu bapuru ile beraberdi ve birbirlerine yakın olarak gidiyorlardı. Olay esnasında 39 no'lu vapurda bulunan eski Şirket-i Hayriye kaptanı Hayri Günür'ün, Deniz Ortasında Ölümü Yenen Adamlar (Rıza Lebip Asal) isimli kitapta olayın başlangıcı ile alakalı olarak şu ifadeleri belirtmiştir:
''Yumurta Adası açıklarında birdenbire suyun üzerine çıkan bir denizaltı gördük. Her iki vapur da derhal manevra yaparak rotamızı değiştirdik. Fakat bu tedbirimize rağmen şirketin 40 numaralı vapuru, denizaltıya hedef olmaktan kurtulamadı.''
Rehber, kendisine yapılan saldırıdan sadece 24 saat sonra çoktan Marmara'nın derinliklerine doğru gözden kaybolmuştu.
C)Enkazın Bulunuşu ve Durumu= Enkaz; 1998 yılında Selçuk Kolay tarafından yapılan bir araştırma sonrasında 54 metre derinlikte keşfedildi. 2004 yılında yayınlanan ''Çanakkale Geçildi Mi?'' belgeseli kapsamında çekim yapmak için batığa dalış gerçekleştiren Saki Uğurlu'ya göre balçık içine oturmuş durumda olan ve kısmen çökmüş durumdaki enkaz, güçlü akıntıları olan bir bölgede ve tek parça halinde duruyor. Dalış için izin gerekiyor.
KAYNAKLAR
1- Gallipoli: Attack From The Sea (Victor Rudenno)
2- Derinlerden Yansıma (2013) kitabı
3- Şirket-i Hayriye (Eser Tutel)
4- https://kaanaltin.com/sirketihayriye.html
5- Deniz Ortasında Ölümü Yenen Adamlar (Rıza Lebip Asal)
