HMS E-14 Denizaltısı
|
İmalatçı
|
Vickers, Barrow |
|
Maliyet
|
105900 pound |
|
K.K.
|
14 Aralık 1912 |
|
D.İ.
|
7 Temmuz 1914 |
|
D.K.
|
18 Kasım 1914 |
|
Ağırlık
|
673 ton |
|
Boy
|
55 m |
|
En
|
4.6 m |
|
Su Çekimi
|
|
|
Motor
|
2x800 hp dizel ve 2x420 hp elektrik motoru |
|
Menzili
|
3000 nmi |
|
Hız
|
15.25 knot
|
|
Personel
|
30 |
|
Silahlar
|
1x 12 pdr güverte topu ve 5x45 cm TT |
A)Tasarımı= E-sınıfı bir denizaltı olan E-14, teknik özellikleri bakımından kardeş denizaltıları ile aynı özelliklere sahipti. Fakat; ilk üretilen E-sınıfı denizaltılar gibi, E-14'ün de güverte topu ilk başta yoktu. Daha sonraları sahip olacağı 12 pdr'lik bir güverte topu ona Malta'da takılacaktı.
B)Hizmet Hayatı= 18 Kasım 1914 günü İngiliz donanmasına katılan denizaltı, Çanakkale Cephesine gönderildi. 27 Nisan 1915 günü Marmara Denizine giriş yapan denizaltı, aralarında Nur-ül Bahir gambotunun da olduğu pek çok Türk gemisini ya batırmış ya da hasar vermiştir. Görevi bitince Marmara'dan çıkan E-14'ün personeline başarılarından dolayı ödüller verilmiştir (Komutan Edward Courtney Doyle, Victoria Cross almıştır).
C)Batışı= İmroz Çarpışmasından (1918) sonra Yavuz zırlısının aldığı yaralardan ötürü Nara'da karaya oturduğunu öğrenen İngilizler; Yavuz'u batırması için yaptıkları hava saldırılarının başarısız olmasından ötürü, E-14 denizaltısını bölgeye yolladı. Bölgeye vardığında Yavuz'u bulamayan E-14, boğazdan çıkarken rastladığı bir ticaret gemisini batırmak için iki torpido ateşledi.
Fakat torpidolardan birisinin erken patlaması üzerine hasar ve su alan E-14, yüzeye çıktı ve kendisini tespit eden Kumkale bataryaları tarafından ateş altına alındı. Karaya oturmakiçin kıyıya doğru yönelen E-14, bu esnada aldığı ve Kaptanı Lt. Commander Geoffrey Saxton White'ı da öldüren bir isabetin etkisiyle batmıştır. Personelinden 9u kurtulurken, diğerleri ölmüştür.
E-14 denizaltısının batış anlarına dair iki account bulabildim. Bunlardan ilki; Kaptan White'a öldükten sonra verilen Victoria Cross nişanıyla alakalı olarak 23 Mayıs 1919 tarihli The London Gazette'de yayınlanmış olan bir ilandır:
''At about 8:45 am on January 28 a torpedo was fired from E-14 at an enemy ship; 11 seconds after the torpedo left the tube, a heavy explosion took place, causing all light to go out & sprang the fore hatch. Leaking badly the boat was blown to 15 ft & at once a heavy fire came from the forts, but the hull was not hit. E-14 then dived & proceeded on her way out.
Soon afterwards the boat became out of control & as the air supply was nearly exhausted, Lt. Commander White decided to run the risk of proceeding on the surface. Heavy fire was immediately opened from both sides & after running the gauntlet for half-an-hour, being steered from below, E-14 was so badly damaged that Lt. Commander White turned towards the shore in order to give the crew a chance of being saved. He remained on deck the whole time himself until he was killed by a shell.''
İkinci account ise 24 Aralık 1918 tarihli Hull Daily Mail gazetesinde yayınlanmış olan ve denizaltıdan kurtulan bir denizci olan Coxswain Robert Perkins'in ifadelerine yer verildiği bir yazıdır:
''The captain was the first one up on deck, then the navigator. İ followed to connect the upper steering gear, but we found the spindle to be shot in half. Orders were given to steer from below & we ran the gauntlet for half an hour, only a few shots hitting us. The captain; saying it was hopeless, ran towards the shore. His last words were 'We are in the hands of god'' & only a few seconds later i looked for him and saw his body; mangled by shell fire, roll into the water & go under. The last shell hit the starboard sadlle tank killing all, i believe.
Previous to this were running close to shore & i passed the order 'Starboard 25' & as she turned rapidly & sank in deep water. İ wish to bring to your notice the gallantry of OPR. Mitchel (AB) & Signalman Trimble for going after Telegraphist Pritchard under heavy machine gun fire & also calibre weapons were still in action.
These two saved his life, keeping him afloat until picked up by the Turks.The three wounded were sent to hospital at once, all the remainder had their clothing taken from them, only onr man, Milburn ERA getting his clothes back.İ think many more might have been saved if the Turks had came out firectly after she had sunk. Now she's lying just off Kumkale forts.''
D)Bulunuşu=Yıllardır aranan denizaltının enkazı 2010 yılında Selçuk Kolay tarafından 20-21 metre derinlikte keşfedildi.Fakat;enkazın kimliğini onaylamak için gereken dalış için lazım olan izinler ancak 2 yıllık bir uğraştan sonra alınabildi. Enkazın keşfedildiği haberi;enkazı savaş mezarlığı olarak koruma altına alıınmasını isteyen İngiliz hükümetine haber verildi.
E)Durumu=20-21 metre derinlikteki enkaz,dalışa yasak bir alanda (askeri bölge) bulunmaktadır.İlk 12 metre derinliğe kadar şiddetli akıntı mevcuttur.Enkazın pruva tarafının bir kısmı ve kulesi haricindeki kalan bölümü (enkazın yüzde 80'i) kumun altına gömülüdür.Gövdede top mermilerinin açtığı bazı yaralar görülebilir.
KAYNAKLAR
1- https://en.wikipedia.org/wiki/Geoffrey_Saxton_white
2- https://en.wikipedia.org/wiki/HMS_E-14
3- https://en.wikipedia.org/wiki/Edward_Courtney_Boyle
4- https://sabah.com.tr/yasam/94-yildir-kayip-olan-denizaltiya-ulasildi-2187527
5- https://wrecksite.eu/wreck.aspx?16064
6- https://warandson.co.uk/war-memorabilia-history/24-gunboats-and-gallipoli-the-perils-of-a-wwi-british-submarine.html
