HMS E-15 Denizaltısı
|
İmalatçı
|
|
|
Sipariş
|
|
|
K.K.
|
14 Ekim 1912 |
|
D.İ.
|
23 Nisan 1914 |
|
D.K.
|
1914 |
|
Ağırlık
|
662 ton (su üstü), 867 ton (sualtı) |
|
Boy
|
54.86 m |
|
En
|
6.86 m |
|
Su Çekimi
|
3.81 m |
|
Motor
|
2x 800 bhp Vickers dizel, 2 x 420 shp elektrik |
|
Motor Gücü
|
2480 HP |
|
Hız
|
15.25 knot
|
|
Personel
|
31 |
|
Silahlar
|
1 x12 pdr güverte topu, 5x 180 mm TT |
A)Hizmet Hayatı ve Batırılışı= Çanakkale Savaşları sırasında bölgede hizmet veren denizaltı; 16 Nisan 1915 günü Mudros'taki üssünden ayrılmış ve Marmara Denizine girebilmek için Çanakkale Boğazını geçmeyi denemiştir. Ertesi sabahın erken saatlerinde, Kepez civarında ve Dardanos Bataryasının altına denk gelebilecek bir bölgede karaya oturdu.
Batarya topçuları, karaya oturan denizaltıyı fark ettikleri gibi hemen ateş altına aldılar. Türk topçuları tarafından atılan ilk 150 mm'lik mermi, kuleyi delerek denizaltının komutanı Lt. Brodie'yi öldürmüştür. İkinci bir mermi de, denizaltının makine dairesindeki bataryaları vurarak denizaltının içine klor gazı sızmasına ve beş denizcinin ölümüne neden olmuştur.
Durumlarının farkına varan E-15 personeli, denizaltıyı tahliye etti ve kıyıya çıktan sonra Osmanlı güçlerine teslim oldular. Bu arada tüm olayı gören İngiliz uçakları hemen ana gemileri olan Hindu Kush'a döndüler ve olan biteni rapor ettiler. İngilizler bunun üstüne karaya oturmuş durumda olan denizaltıyı, Osmanlı güçlerinin yeniden yüzdürememesi için yok etme kararı aldılar.
Bu çerçevede gerçekleştirilen ilk saldırı Lt.Brodie'nin erkek kardeşinin içinde olduğu B-6 denizaltısından geldi fakat atılan torpido hedefi ıskaladı. Aynı gün gerçekleştirilmiş olan ikinci bir saldırıya katılan HMS Grampus ve HMS Scorpion muhripleri ise E-15'in yerini tespit edemediler. Ertesi günü B-11 denizaltısı tarafından gerçekleştirilmiş olan üçüncü saldırı da aynı sonucu vermişti. HMS Triumph ve HMS Majestic tarafından gerçekleştirilen dördüncü saldırıda ise denizaltıya yaklaşılabilmiş ama ateşe başlayan Türk tabyaları tarafından geri püskürtülmüşlerdir.
Her ne kadar Osmanlı güçleri, Almanlar gelene kadar denizaltıyı korumaya çalıştılarsa da çok geçmeden son bir saldırı daha yapılacaktı karaya oturmuş durumdaki E-15 denizaltısına karşı. 18 Nisan 1915 gecesi; biri Triumph'tan ve diğeri de Majestic'ten olmak üzere iki adet 17 metrelik tekne, her ikisi de bırakma tertibatına monte edilmiş iki adet 356 mm çapında torpido ile donatılmış olarak denize indirildi.
HMS Vengeance'tan gönüllü olarak gelen Yarbay Eric Robinson, sefere Triumph'tan indirilen tekneden komuta etti. Teğmen Claud Herbert Godwin, ise Majestic'ten indirilen teknenin kaptanı olarak görev yaptı. Saat 22:00'de yola çıkan iki tekne de, tespit edilip projektörler tarafından aydınlatılmadan önce dar kanalda yedi mil kadar ilerlemeyi başardı ve her iki kıyıdaki bataryalar tarafından bir ateş yağmuruna tabi tutuldular.
Şaşırtıcı bir şekilde her iki tekne de herhangi bir zarar görmeden ilerlemeye devam etti ve dikkatsizce yönlendirilen bir projektör sayesinde E-15 denizaltısı kısa bir süreliğine aydınlatıldığında, Godwin fırsatı değerlendirdi.Projektörler tarafından yayılan ışıklar yüzünden Godwin’in içinde bulunduğu tekne, torpidosunu ıskaladı. Bunu takiben kısa bir süre içerisinde içinde bulunduğu teknenin kıç tarafı, Türk topçuları tarafından vurulmuş ve 1 denizci ağır yaralanmıştı.
Duruma rağmen vazgeçmeyen Godwin, biraz daha ilerleyerek ikinci torpidosunu da ateşledi. Bu defa başarılı olan Godwin, E-15 denizaltısını kumanda kulesinin biraz ilerisinden ve su kesiminin altından vurdu. Triumph’tan indirilen teknede bulunan Robinson, yoldaşlarının zor durumuna karşı kayıtsız kalmadı ve tekneyi, Godwin’in teknesine yanaştırarak üzerindeki herkesi aldı ve şan eseri farkedilmeden bölgeden uzaklaştı. Türk topçuları ise, dikkatlerini o sırada terk edilmiş durumda bulunan ve sürüklenen diğer tekneye doğru yoğunlaştırmıştı.
B)Sonrası= Son saldırıda aldığı hasardan dolayı yeniden yüzdürülmesi vazgeçilen E-15'in enkazı, savaştan sonra 1920 yılında büyük ölçüde sökülmüştür.
C)Bulunması ve Durumu= Enkaz;2004 yılında Selçuk Kolay,Savaş Karakaş ve Avustralyalı tarihçi Bill Sellars'tan oluşan bir ekip tarafından yapılan sonar araştırması yardımıyla keşfedildi. 1920 yılındaki söküm işleminden geriye kalan boru,plaka ve valf gibi parçalar şu anda Kepez Deniz Fenerinin tam dibinde ve 4-6 metre derinde yatmaktadır (hiza olarak Dardanos tabyasının karşısı).Üzerlerini yosun ve kalker kapladığından fark edilmeleri zordur.
KAYNAKLAR
1- https://battleships-cruisers.co.uk/ship.php?ShipID=5780
2- https://en.wikipedia.org/wiki/HMS_E-15
3- https://wrecksite.eu/wreck.aspx?31389
4- https://military-history.fandom.com/wiki/HMS_E-15
5- https://www.arkeotekno.com/pg_566_canakkalede-ingilizler-osmanlinin-korudugu-kendi-denizaltilarini-neden-batirmak-istediler
6- Çanakkale Geçildi Mi Belgeseli
