Kars Vapuru
İmalatçı
|
Denny & Rankin, Glasgow (Yard 111) |
Tipi
|
Yolcu/Yük Gemisi |
K.K.
|
|
D.İ.
|
7 Mayıs 1856 |
Ağırlık
|
1020 grt |
Boy
|
66.1 m |
En
|
8.5 m |
Su Çekimi
|
3 m |
Motor
|
Buhar |
Motor Gücü
|
140 HP |
Hız
|
|
Personel
|
|
A)Hizmet Hayatı= Geminin ilk sahibi James & Peter Denny Jnr. idi. 26 Eylül 1856 tarihinde J. Giustiniani (London) tarafından satın alınan gemi, aynı yıl İlhami Paşa tarafından satın alındı. O dönemlerde Baroness Tecco ismiyle bilinen gemi; bir deniz kazası esnasında Hazine-i Hümayun Kumpanyası vapurlarına ait edevat, levazımat ve kömür taşıyan Eser-i Cedid vapurunun batmasına neden oldu.
B)1860 Yangını ve Satılması= 1860 yılında Galata'da demirli bulunduğu esnada; yanan bir geminin kendisine çarpması (sancak tarafına) sonucu yanmaya başlayan gemide çıkan yangın, kısa süre içerisinde geminin baş tarafına kadar ulaştı. Gemi personelinin ve civardan yetişenlerin üstün gayretleri sayesinde söndürülen bu yangın sonrasında onarılan gemi, sahibi İlhami Paşa'nın ölümünden sonra 2.619.733 kuruşluk bir bedel karşılığında İdare-i Aziziye şirketine satılarak Kars adını almıştır. Bir süreliğine Trabzon seferlerini yapan Kars, eskidiği gerekçesiyle yenilenmek için 1869 yılında tadilata girdi.
C)Batışı= 19 Haziran 1874 günü Kaptan Constanti idaresinde 300 civarında yolcu ve ticari mal yüklü olarak Selanik'e gitmek için İstanbul'dan yola çıkan Kars; gece yarısından kısa bir süre sonra (saat 1 sularında) Marmara Adası'nın 2 mil batısında Kaptan Antonio Leva idaresindeki Mısır buharlısı Behera'ya (İskenderiye'den İstanbul'a gidiyordu) doğru yaklaşıyordu.
Her ne kadar Behera'nın gözcüsü karanlıkta Kars'ın ışıklarını fark etse ve Kaptan Leva engine reversal yaparak çarpışmayı önlemeyi denediyse de çarpışma kaçınılmazdı. The Kars was cut into amidships as if by a gigantic hatchet. Hızla batmaya başlayan Kars'tan ayrılan Behera, heen sandallarını suya indirmiş ve sudaki çeşitli enkaz parçalarına tutunmuş olan bazı Kars yolcuları ve personelini kurtarmıştır. Bazıları da Kars'ın sandallarından birisine binerek Behera'ya çıkmayı başarmıştır.
Kars; 10 dakika içerisinde battıktan sonra, gemidekilerden sadece 37sinin kurtulmuş ve aralarında Kars'ın kaptanı Constanti'nin (ki görgü tanıklarının ifadelerine göre kurtulabilecekken gemide kalmayı seçmiştir),11 askeri subay ve Jenina Valisi Mustafa Asım Paşa'nın ailesi ile hizmetlilerinden 30 kişinin de olduğu 260'tan fazla kişinin öldüğü tespit edilmiştir. Ölümlerin bu kadat yüksek olmasının sebebi; olay olduğunda Kars'taki yolcuların, kendi kamaralarında uyuyor olmasından kaynaklanıyordu.
Geminin batışından kurtulan 37 kişiden 18'i, gemi personelinden (3rd officer, 1st engineer, 3 stokers,13 denizci) ve geri kalanı da 19 yolcudan (ki bunların çoğu kışın İstanbul'da çalıştıktan sonra evlerine dönen Rumeli'li mevsimlik işçiler olmakla beraber, 4'ü askeri subay ve 1'i de kadındır) oluşmaktadır. The Kars also had a considerable sum in money-groups on board, and these and her merchandise were insured in the Lyons and Gironde Companies for a aggregate sum of about 80000 francs (3200 british pounds).
D)Bulunuşu ve Durumu= 1980lerde hurdacılık yapan bazı kişiler, üzerinde biraz çalıştıkları bir batık hakkında araştırmacı Selçuk Kolay'a bilgi verir. 2000 yılı başlarında bölgede araştırma yapan Selçuk Kolay; Kars gemisinin enkazını, Hayırsızada ile Marmara Adası arasında bir yerde keşfetti. Baş tarafı 33 ve kıç tarafı da 67 metre derinde yatan enkaz, iskele tarafına doğru bir yatık ve üst yapısı da kısmen sökülmüş durumdadır.
KAYNAKLAR
1- Selçuk Kolay
2- Erhan Cerrahoğlu
3- Seyr-i Sefain Öncesi ve Sonrası (Eser Tutel)
4- https://wrecksite.eu/wreck.aspx?201583
5- Müsriflikten, Müfisliğe Bir Hanedan Damadının Portresi: Mısırlı İlhami Paşa'nın Terekesi
6- https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/5877722
7- archive.org/details/lloydsregisters67unkngoog/page/n53/mode/2up?view=theather
8- South Australian Weekly Chronicle (Adelaide,SA:1858-1867) Cmt 29 Kasım 1860 Page 3, Destructive Fire Among The Shipping At Constantinople
9- https://www.clydeships.co.uk/view.php?a1PageSize=100&ship_ListPage=1&ship_ListPageSize=50&a1Order=yard_number&a1DN=DESC&a1Page=258&ref=14620&vessel=BARONESS+TECCO