Atılay Denizaltısı

İmalatçı	Taşkızak Tersanesi
Sipariş
K.K.	14 Ağustos 1937
D.İ.	1938
D.K.	19 Mayıs 1939
Ağırlık	949 ton
Boy	80 m
En	6.4 m
Su Çekimi	4.26 m
Motor	2x Burmeister & Wain dizel (3500 bhp) ve 2 x elektrik motoru (1000 shp)
Motor Gücü
Hız	20 knot
Personel	40
Silahlar	1x105 mm top, 2x20 mm top, 6x533 mm TT

A)İsim Verilişi ve Donanmaya Katılışı=Denizaltıya bizzat Atatürk tarafından yayınlanan bir emir ile Atılay ismi verilmiştir. Kardeş denizaltılarına ise Saldıray, Batıray ve Yıldıray isimleri verilmiştir. 19 Mayıs 1939 günü düzenlenen bir tören ile donanmaya katılmıştır.

B)Kayboluşu= 2.Dünya Savaşı'nın başladığı günlerde; savaşta yer almak istemeyen Türkiye, özellikle Boğazlar konusunda hassas davranıyordu (Çünkü Montrö Anlaşmasına göre Boğazlar kendi kontrolündeydi). Boğazlardan izinsiz geçişi önlemek için İngiliz yapımı manyetik alan kabloları döşendi. Kabloların işe yarayıp yaramadığını kontrol etme görevi ise Atılay'a verildi.

O sıralarda Gölcük'te bulunan Atılay, 12 Temmuz 1942 tarihinde Lt.Cdr. Sadi Gürcan komutasında İstanbul'a hareket ederek Moda açıklarında demirledi ve 3 gün sonra (14 Temmuz 1942 tarihinde) Çanakkale'ye vardı. Saat 08:00-09:00'da yapılan bir brifingin ardından; yüzeyde bir güvenlik botu eşliğinde boğazı terk etmek üzere saat 14:30'da Morto Koyu'na daldı. Ancak; kötü hava koşulları nedeniyle, refakat botu kısa sürede denizaltıyla bağlantısını kaybetti.

Atılay; görevinden zamanında geri dönmeyince, ihbar istasyonu komutanı tarafından iki donanma botu (3 ve 5 no'lu motorlar) arama kurtarma çalışması için gönderildi. Saat 20:30'da denizaltının kurtarma şamandırası bulundu. İstasyon komutanı Fatih Karayel, şamandıradaki telefonun çalışmasına rağmen Atılay ile bağlantı kurmayı başaramadı. Mürettebat erzaklarını almak için karaya çıkan Ahmet Bağdat adlı bir denizci, felaketten kurtulan tek kişi oldu.

C)Rapor= Olay sonrasında Denizaltı Filosu Komutanlığı tarafından Donanma Komutanlığına sunulmuş olan bir raporda, Atılay'ın mayına çarparak battığının ve bölgenin derinliğinden ötürü personelinin kurtarılmasının imkanının olmadığının tahmin edildiği bildirilmiştir.

D)Sonrası= Atılay'ın batmış olduğu haberi, olaydan sadece 5 gün sonra ve ilk olarakdönemin gazetelerinden İkdam tarafından halk ile paylaşılmıştır. 21 Temmuz 1942 günü şehitler için Çanakkale'de binlerce vatandaşın katıldığı bir cenaze töreni, Cumhuriyet Meydanında düzenlenmiştir.

E)Bulunuşu= Battıktan 52 yıl sonra (1994) Rahmi Koç Vakfı'nın da desteğini alan Selçuk Kolay tarafından 2.5 ay süren bir çalışmanın ardından, kıyıdan 5 km uzakta ve 68 metre derinde bulundu. Atılay'ın gövdesinde 1.5 metre çapında olan bir delik sayesinde 1.Dünya Savaşından kalma bir mayına çarparak battığı anlaşıldı.

 

F)Atılay'ın Şehit Mürettebatı

1. Güverte Binbaşı Sadi Gürcan
2. Güverte Yüzbaşı Sebati Taşöz
3. Makinist Yüzbaşı Ahmet Törün
4. Güverte Üsteğmen Rauf Baykal
5. Makinist Yüzbaşı Adnan Erül
6. Gemi Direk Subayı Ahmet Atakan                                                                                                                     
7. Güverte Başgedikli Hakkı Tezcanlı                                                                                                         
8. Makinist Başgedikli Latif Ziya Lodos
9. Makinist Başgedikli Necmi Sunal
10. Telsiz Başgedikli Masum Şen
11. Makinist Başgedikli Tahsin Dönmez
12. Elektrik Başçavuş Fethi Yüceses
13. Makinist Başçavuş Hüseyin Coşkun
14. Makinist Üstçavuş Cemal Dinçer
15. Makinist Gedikli Onbaşı Kemal Dağaşan
16. Elektrik Gedikli Onbaşı Agah Perina
17. Telsiz Gedikli Onbaşı İsmet İskil
18. Makinist Gedikli Onbaşı Ali Rıza Baykuş
19. Makinist Üstçavuş Selehattin Nartman
20. Elektrik Gedikli Çavuş İsmail Togay
21. Güverte Gedikli Çavuş Nurettin Günenç
22. Elektrik Gedikli Çavuş Sabahattin Varol
23. Güverte Gedikli Çavuş Hasan Şentuna
24. Güverte Er Hasan Güneş
25. Güverte Er İbrahim Erbaş
26. Makinist Onbaşı Mustafa Özbek
27. Makinist Er Temel Küçükoğlu
28. Güverte Onbaşı Temel Yenigün
29. Makinist Er Mehmet Aslantürk
30. Güverte Er Enver Karaer
31. Güverte Er İsmail Yıldız
32. Makinist Er Halil Ekinci
33. Güverte Er İlyas Ünal
34. Güverte Onbaşı Dilşat Çakal
35. Makinist Onbaşı Cemal Bahar
36. Makinist Onbaşı Mehmet Çlhoroz
37. Güverte Er Eyüp Kaçmaz
38. Makinist Er Hüseyin Gençer
39. Güverte Er Halil Küçük

1- https://en.wikipedia.org/wiki/TCG_Atılay

2- https://tr.wikipedia.org/wiki/TCG_Atılay_(1939)

3- https://mavivatan.net/tcg-atilay-1938/

4- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2116941

5- https://trthaber.com/haber/yasam/atilay-denizaltisi-39-sehidiyle-76-yildir-canakkalenin-derinliklerinde-yatiyor-375086.html